Индекс:Домострой. По рукописям Императорской Публичной Библиотеки (Яковлев 1867).djvu

Отъ редактора
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III
I.
Предисловіе
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
Оуказъ главамъ, настоящія книги сея
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
1
Наказаніе отца къ сыну
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
2
Како вѣровати во Святую Троицу и Пречистую Богородицу, и кресту Христову и святымъ небеснымъ безплотнымъ силамъ, и Великому по пророцѣхъ Ивану Предтечи и всѣмъ святымъ и святымъ мощемъ поклонятися имъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
3
Како таинамъ Божіимъ причащатися и вѣровати яко будетъ воскресеніе мертвымъ и страшнаго суда чаяти и како касатися всякія святыни
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
4
Како любити Господа отъ всея душа тако жъ и брата своего и страхъ Божій имѣти и память смертную
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
5
Како царя или князя чтити и повиноватися ему во всемъ и всякому властному покарятися и правдою служити имъ во всемъ къ болшимъ и къ среднимъ и маломощнымъ и всякому человѣку какову быти и себѣ о всемъ внимати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
6
Како чтити людемъ отецъ своихъ духовныхъ и повиноватися имъ во всемъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
7
Како святительскіи чинъ почитати такожъ священническіи и ползоватися отъ нихъ во всякихъ скорбехъ душевныхъ и тѣлесныхъ извѣщатися
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
8
Како врачеватися христіаномъ отъ болѣзнеи и отъ всякихъ скорбеи и царемъ и всякимъ чиновникомъ и святительскому чину и священническому и мнишескому и всѣмъ христіяномъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
9
Како посѣщати въ монастырехъ и въ болницахъ и въ темницахъ и всякаго скорбнаго
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
10
Како къ церквамъ Божіимъ и въ монастыри съ приношеніемъ приходити
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
11
Како домъ свои украсити святыми образы и храмъ чистъ имѣти
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
12
Како мужу съ женою и съ домочадцы въ дому своемъ молитися Богу
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
13
Како въ церкви мужу и женѣ молитися чистота имѣти и всякого зла не творити. Въ неи же како креститися и покланятися
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
Како подобаетъ христіяномъ креститися и поклонятися иконамъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32
14
Како священнниковъ и иноковъ въ домъ свои призывати и молитися
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35
15
Како кормити приходящихъ въ дому своемъ съ благодареніемъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
16
Како кормити и одѣвати слугъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
17
Како дѣтеи своихъ воспитати во всякомъ наказаніи и страхѣ Божіи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
18
Како дщери воспитати и съ надѣлкомъ ихъ замужъ давати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
49
19
Како дѣти учити и страхомъ спасати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
Великаго Василія Кесарійскаго поученіе юношамъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
52
20
Како дѣтемъ отца и матерь любити и беречи и повиноватися имъ во всемъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
21
Похвала мужемъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
22
Како всякому человѣку рукодѣліе начати и всякое дѣло дѣлати благословяся
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
23
Како мужу и женѣ и дѣтемъ какъ лѣпо быти
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
24
Како люди держатати и какъ о нихъ промышляти во всякомъ ученіи въ божественныхъ заповѣдехъ и домовнемъ строеніи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
25
Аще мужъ самъ не учить на добро и за то судъ отъ Бога прииметъ, аще самъ добро творитъ и жену и домочадцевъ учитъ милость отъ Бога пріиметъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
70
26
О неправедномъ житіи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
71
27
О праведнемъ житіи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
28
Како жити человѣку смѣтя свои животъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
29
Аще кто себя неразсудя живетъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
76
30
Како поучати мужу своя жена Богу угодити и мужу своему наровити. Како домъ свои строити и всякая домашняя порядня и рукодѣліе всякое знати и слугъ учити и самои дѣлати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
31
Добры жены рукодѣлные платію и все бережно и что кроитъ и остатки и обрѣзки бережно беречи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
80
32
Всякая порадня домашняя держати или чего лучится въ людяхъ попросити или свое въ люди дати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
81
33
Како по вся дни государыни дозирати у слугъ всего и домашния порядни самои еи о всякомъ береженіи и строеніи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
83
34
Како слугъ наказывати въ люди посылати съ чѣмъ и не переговаривати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
85
Повѣсть отъ старчества о томъ же
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
89
35
По вся дни женѣ съ мужемъ спрашиватися о всемъ и какъ въ люди ходити и къ себѣ призывати и съ гостия бесѣдовати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91
36
Женамъ наказъ о піянствѣ и о піяномъ питіи и слугамъ тако же и о потаи не держати ничего нигдѣ и у слугъ лжи и клеветы не слушати и безъ управы ихъ не держати и како наказывати грозою жену тако же и какъ въ гостяхъ быти и дома у себя устраивати во всемъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
37
Како платіе женѣ носити и устраивати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
95
38
Како сосуды всякія и во всемъ устроино держати и какъ избная порядня держати государыне слугъ учити и мужу надъ женою того надзирати и учити и страхомъ спасати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
39
Како запасъ купити потребная у кого селъ нѣтъ и всякии домашніи обиходъ въ лѣтѣ и зимѣ держати и дома животина всякая водити и ѣства и питіе держати всегда
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
101
40
А тако мужъ припасетъ въ годъ всякого запасу и постного потому же устроити
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
106
41
Како огородъ и сады водити
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
108
42
Въ сѣнницахъ сѣно и въ конюшняхъ лошади и на дворѣ лѣсовои и дровянои запасъ устроити и всякая животина
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
111
43
Самому государю или кому прикажеть запасъ всякои и товаръ купити
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
113
44
Како дворовая тягль платити или съ лавки поземь или съ деревни подать должникомъ долгъ платити
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
115
45
Оуказъ какъ держати всяки запасъ прѣнеи въ кадехъ и въ бочкахъ и въ мѣрникахъ и во чанехъ и въ ведерцахъ мясо, рыба, капуста, огурцы, сливы и лимоны, икра, рыжики, грузди
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
116
II.
31
Какъ всякое платье кроити и останки и обрѣзки беречи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
122
41
Себѣ на обиходъ купати всякой товаръ заморскои, и изъ дальныхъ земель
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
123
46
Какъ человѣку запасное питіе держати про себя и про гость и устроити то при людехъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
124
47
Тому же пивоваренои наказъ: и какъ пиво варити и какъ медъ сытити, и вино курити
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
125
48
У поваровъ, и у хлѣбниковъ и вездѣ всякои порядни ключнику дозирати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
127
49
Мужу съ женою совѣтовати, какъ ключнику приказати о столовомъ обиходѣ, и о поварнѣ, и о хлѣбнѣ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
127
50
Ключнику приказъ какъ пиръ прилучится
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
130
51
Наказъ от государя ключнику: какъ ѣства постная и мясная варити, и кормити семья въ мясоѣдъ и въ постъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
132
52
Въ житницахъ и въ закромѣхъ о береженіи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134
53
Въ сушилѣ такожъ смотрити
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134
54
Въ погребѣ и на ледникѣ всего беричи
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
135
55
А въ клѣтѣхъ, и въ подклѣтѣхъ, и въ анбарахъ устроити всякая порядня ключнику по государеву наказу
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
136
57
Въ поварняхъ и въ хлѣбняхъ и въ дѣловыхъ избахъ устроити дѣланое
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
138
58
На погребѣхъ и на ледникѣхъ, и въ житницахъ, и въ сушилехъ, и въ анбарѣхъ и въ конюшняхъ часто государю смотрити
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
139
59
Слугами государю смѣтяся во всемъ потому ихъ жаловати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
140
60
О торговыхъ и о лавычныхъ людѣхъ, потому же счетъ съ ними часто держати
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
141
61
Какъ дворъ строити, или лавка, или деревня или анбаръ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
143
64
Посланіе и наказаніе отто отца къ сыну
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
144
III.
65
Книги во весь годъ какъ въ столъ ествы подавать
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
157
IV.
Инъ переводъ
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
172
Указъ какъ дѣлати мука крупичатая
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173
Инъ переводъ с велика дни
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
174
Иной переводъ с велика дни
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
178
Указъ свадебному чину
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
187
Указатель
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
190